Autorzy projektu architektonicznego nowego budynku

architekt Grzegorz Dresler

architekt Agnieszka Latała

architekt Marta Wójtowicz

Centrum Literatury i Języka – Planeta Lem: architektura, która przenosi w przyszłość

„Tak, to była odwaga zamierzyć taki kształt, nadać mu okrucieństwo przepaści, bezwzględność i chropowatość urwisk, iglic, nie wpadając w mechaniczne kopiowanie (…)” – pisał Stanisław Lem w Powrocie z Gwiazd. Wizje architektonicznych konstrukcji z jego literackiego świata zdawały się wyprzedzać epokę. Dziś, w samym sercu Krakowa, powstaje miejsce, które czerpie z jego futurystycznych wyobrażeń, łącząc literaturę, naukę i nowoczesne technologie.

Projekt Centrum Literatury i Języka – Planeta Lem to architektoniczna odwaga, której nie powstydziłyby się kosmiczne metropolie z kart powieści mistrza science fiction. Nowoczesna, wyniesiona ponad teren platforma, wsparta na nieregularnych kielichowatych podporach, zdaje się przeczyć prawom grawitacji. To budynek, który nie wtapia się w miasto – on je redefiniuje.

Miasto przyszłości w przestrzeni Krakowa

Idea projektu bazuje na harmonijnym połączeniu przestrzeni miejskiej z otwartą, zieloną strefą publiczną. Aby maksymalnie wykorzystać potencjał działki, funkcje użytkowe zostały przeniesione do poziomu podziemnego, uwalniając powierzchnię terenu dla ogólnodostępnego parku. Nad tym futurystycznym krajobrazem unosi się platforma wystawiennicza, wykraczająca poza tradycyjne rozumienie budynku.

Budynek nie jest statycznym obiektem – to miejska rzeźba, urbanistyczny eksponat, który działa na wyobraźnię i prowokuje do myślenia. Połączony z innymi obiektami kultury ciągiem pieszym zatopionym w zieleni, staje się częścią większej całości, miejscem łączącym literaturę, teatr, sztukę i naukę.

Futurystyczna architektura inspirowana myślą Lema

Forma budynku to przestrzenna interpretacja myśli Lema. Uniesiona ponad ziemię, platforma wystawiennicza na wysokości 12 metrów wspiera się na nieregularnych, organicznych podporach, przypominających struktury rodem z dalekich planet. Te dynamiczne formy sprawiają, że obiekt zdaje się lewitować nad miastem, jakby przeniesiony z futurystycznej metropolii.

Konstrukcja bazuje na przestrzennych kratownicach stalowych, uformowanych w parametrycznie generowaną siatkę nieregularnych trójkątów. Ich nieregularność nie jest przypadkowa – to wynik zaawansowanych obliczeń, które sprawiają, że forma budynku jest nie tylko ekspresyjna, ale także stabilna i funkcjonalna.

Okładzina elewacji składa się z laserowo wycinanych stalowych paneli, które – dzięki nieregularnym perforacjom – pozwalają na subtelną grę światła. Elementy betonu prefabrykowanego, częściowo transparentnego, dodają monumentalnego charakteru, jednocześnie podkreślając futurystyczny aspekt konstrukcji. Część podziemna budynku została wykonana z technologii betonu wodoszczelnego, co zapewnia trwałość i odporność na warunki atmosferyczne.

Przestrzeń, która inspiruje i angażuje

Wnętrze obiektu to scenografia dla nowoczesnej kultury. Wystawy stałe i czasowe, zlokalizowane w przestrzeni wystawienniczej na poziomie +12 metrów, oferują interaktywną narrację, w której literatura Lema spotyka się z nowoczesnymi technologiami wizualnymi.

Podziemny hol wejściowy prowadzi zwiedzających do przestrzeni ekspozycyjnych, gdzie pionowa komunikacja (schody i windy) pozwala na stopniowe odkrywanie ekspozycji, nawiązując do wielopoziomowego charakteru narracji Lema.

Dodatkowo w budynku znajdują się:

• Przestrzeń wielofunkcyjna – elastycznie konfigurowana strefa dostosowana do różnych wydarzeń kulturalnych i edukacyjnych.
• Sale warsztatowe i multimedialne – przestrzenie przeznaczone do eksperymentalnych działań artystycznych i literackich.
• Mediateka – interaktywne archiwum pozwalające na eksplorowanie twórczości Lema w formatach cyfrowych.
• Księgozbiór z czytelnią – umieszczony w odrestaurowanej części Składu Solnego, łączący tradycyjną bibliotekę z nowoczesnymi przestrzeniami do pracy indywidualnej i grupowej.
• Strefa muralu i graffiti – 10-metrowa ściana przeznaczona na eksperymentalne formy sztuki ulicznej, widoczna z różnych poziomów budynku dzięki otwartej przestrzeni między kondygnacjami.

Funkcjonalność na miarę XXI wieku

Aby budynek odpowiadał najwyższym standardom użytkowym, jego organizacja została podporządkowana klarownej komunikacji i funkcjonalności. Wiele przestrzeni pełni rolę hybrydową, umożliwiając elastyczne dostosowanie do różnych wydarzeń.

W części gastronomicznej znajduje się kawiarnia i księgarnia, której projekt uwzględnia widoczność z poziomu przechodniów, zapraszając mieszkańców i turystów do wejścia w świat Lema. Strefa ta obejmuje także przestrzeń coworkingową, gdzie można pracować w atmosferze inspirującej do twórczego myślenia.

Dodatkowo w podziemiach znajduje się dwupoziomowy parking, który zapewnia komfortowy dostęp do obiektu, jednocześnie minimalizując wpływ na przestrzeń publiczną.

Planeta Lem – miejsce, które redefiniuje przestrzeń kultury

Projekt Centrum Literatury i Języka – Planeta Lem to nie tylko budynek – to ikoniczna forma architektoniczna, która staje się symbolem nowoczesnego podejścia do przestrzeni kultury. Unikalna bryła, futurystyczna konstrukcja i przemyślana funkcjonalność sprawiają, że jest to miejsce, które nie tylko eksponuje twórczość Lema, ale również odzwierciedla jego wizjonerskie spojrzenie na świat.

To przestrzeń, w której literatura s-f i architektura przenikają się, tworząc nową jakość doświadczeń kulturalnych. Miejsce, gdzie przyszłość staje się teraźniejszością, a wyobraźnia nie zna granic.

Planeta Lem – budynek, który mógłby stanąć na odległej planecie, ale stoi w Krakowie.